Melike Zafer Gürgen

ADAB-I MUAŞERET

1960'ları 1970'leri yaşamadım ; ben 80'ler & 90'lar çocuğuydum .

Ama hep bir hayranlığım olmuştur o yıllara… Dönem kıyafetlerine , insanların iletişimlerine ,kullandıkları kelimelere ve samimiyetlerine . En çok da birbirlerine güven duygusunu hissettirmelerine ve sözün senet olduğunu yaşatmalarına.

Zaman zaman TRT arşiv kayıtlarını ,TRT paylaşımlarından izliyorum .O dönem insanlarının tavır ve tarzlarının başka olduğunu görüyorum , küçükten büyüğe …

Kelimeler tane tane çıkıyor ağızdan , özenle seçiliyor, şivesi olsun olmasın özenli bir nezaket içinde sunuyor insanlar cümlelerini.

O dönem Türk Filmleri de ,bu anlatmaya çalıştıklarımı yansıtmıyor mu zaten?

Bir çoğu sevgi üzerine senaryo edilmiş ve izledikçe içimizi ısıtan bir sürü film . Her ne kadar günümüze göre düşük teknoloji ve düşük görüntü kalitesinde olsa da defalarca izlemekten hiç sıkılmadım.

Bir de o dönemin en sevdiğim yönü eğitimin gerçek anlamda Aile içinde başlatılmaya çalışılması ve yüksek oranda da başarı sağlanmasıdır. Mutlaka 60 yılların çocuğu veya genci olmuş ebeveynlerinizden duymuşsunuz : 'Adab-ı Muaşeret'

Arapça kökenli olan adap ve muaşeret sözcüklerinin bir araya getirilmesiyle oluşan Kelime, TDK 'na göre ' Adabımuaşeret ' şeklinde bitişik yazılıyor ve 'Görgü Kuralları' anlamına geliyor . Cümlede kullanılan adap, "yol yordam" gibi anlamına; ve muaşeret sözcüğü ise "birbiriyle toplumsal ilişkiler içinde bulunma" anlamına geldiğini biliyoruz. Belki Adabımuaşeret kurallarını da biliyoruz ama bu dönem insanları olarak birçoğumuzun Adabımuaşeret kurallarını hatırlamadığı hususunda çokça tecrübe yaşadığımı ifade etmek istiyorum. Hatta zaman zaman bizzat kendime de hatırlatmak zorunda kaldığımı da itiraf etmek isterim .

Bu yazımın da vesilesi ile 1960'lı yıllarda İlkokullarda Okutulan Adabımuaşeret Dersinden 21 Kuralı paylaşmak istiyorum :

1-Ayakta bir şeyler yiyip içilmez.

2-Eller pantolon cebine sokulmaz.

3-Başkasının kusuruyla alay edilmez.

4-Emanet eşyalar fazla geciktirilmez.

5-Pazarlık yaparken mal kötülenmez.

6-Telefon eden, önce kendini tanıtır.

7-Kalabalık yerlerde çiklet çiğnenmez.

8-Hiçbir yere ağızda sigara ile girilmez.

9-Sokak ortasında durarak konuşulmaz.

10-Kusur açık açık yüze söylenilmez.

11-Alay ve kötüleme, ima bile yapılmaz.

12-Yerlere tükürülmez ve çevre kirletilmez.

13¬-Bencillik, ancak çocuklarda ayıplanmaz.

14-Aksırırken el veya mendille ağız kapatılır.

Toplu yerlerde yüksek sesle konuşulmaz.

15-Uzun zaman kalan misafire bir oda ayrılır.

16-Yemek davetinde, yemekler geciktirilmez.

17-Sıra olan yerlerde sıraya geçilir, sıra bozulmaz.

18-Başkasının yanında ayakları uzatarak oturulmaz.

19-Bir konuyu reddederken ciddi ve terbiyeli olunur.

20-Başkasının lafı kesilmez, devamlı da konuşulmaz.

21-Erkeği olmayan eve, erkeğin ziyareti hoş karşılanmaz.

…

'Adabımuaşeret'kurallarını hatırda tutmak ,nezaketle uygulayabilmek ve bizden sonraki nesillere de en güzel şekilde aktarabilmek dileğiyle ,

Sevgiyle ….